Theo nghiên cứu có đến hơn 92% các trường hợp polyp đều lành tính. Dù vậy, vẫn có khoảng 8% nguy cơ chuyển thành ung thư túi mật rất khó chữa trị. Do đó, việc phát hiện sớm polyp túi mật ác tính là cần thiết để có phương pháp xử lý kịp thời.
Mục lục bài viết
1. Polyp túi mật là gì?
Polyp túi mật còn gọi là u nhú niêm mạc tuyến túi mật, là một dạng tổn thương dạng u hoặc giả u phát triển trên bề mặt niêm mạc túi mật. Polyp túi mật xuất hiện ở mọi lứa tuổi và không có sự khác biệt đáng kể về tỷ lệ mắc theo giới tính, chủng tộc. Đặc biệt, các hình ảnh này nhìn thấy thường qua sàng lọc khám sức khỏe định kỳ hàng năm, có tầm soát siêu âm bụng tổng quát.
Các hình thái tổ chức u nhú có bản chất khác nhau nên có thể là lành tính hoặc không lành tính (ung thư). 92% các trường hợp polyp đều lành tính, gồm có hai loại: u tuyến như adenoma, leiomyoma (u cơ), lipome (u mỡ)… hay u giả như cholesterol polyp (u cholesterol), adenomyomatosis (u cơ tuyến), viêm giả u… Phần còn lại 8% là polyp túi mật ác tính, gồm có adenocarcinoma (ung thư tuyến), mealanoma (u sắc tố), di căn ung thư…
Số lượng và kích thước của polyp túi mật cũng khá phong phú nhưng đa số là có một polyp trong túi mật với kích thước nhỏ hơn 10 mm. Một số trường hợp cùng lúc có nhiều polyp trong túi mật hoặc kích thước có thể lên đến 20 – 40 mm.
Đây là một bệnh khá phổ biến, có thể xuất hiện ở mọi lứa tuổi nhưng chủ yếu gặp ở người trưởng thành, rất hiếm gặp ở trẻ em.
2. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ Polyp túi mật
Có rất nhiều các yếu tố được cho là có liên quan việc hình thành polyp túi mật như: chức năng gan mật kém, nồng độ đường máu, mỡ máu cao, béo phì, thói quen ăn uống không điều độ, nhiễm virut viêm gan… Nhưng trên thực tế chưa có nghiên cứu nào khẳng định được chính xác nguyên nhân hình thành polyp túi mật.
Thực phẩm có liên quan tới sự hình thành polyp túi mật. Polyp túi mật là bệnh đa phần lành tính, nhưng ngày càng có xu hướng gia tăng do thói quen sinh hoạt và ăn uống không phù hợp.
3. Triệu chứng và cách chẩn đoán Polyp túi mật
Phần lớn các trường hợp polyp túi mật không có biểu hiện triệu chứng gì và được phát hiện tình cờ khi khám sức khỏe định kỳ hay đi khám vì các lý do khác. Chỉ có khoảng 6 – 7% bệnh nhân polyp túi mật có biểu hiện triệu chứng, thường gặp nhất là đau tức dưới sườn phải hay đau vùng trên rốn, một số ít có biểu hiện buồn nôn, nôn ói, ăn chậm tiêu và co cứng nhẹ vùng dưới sườn phải, nhất là khi ăn thức ăn chiên xào, nhiều chất béo.
Chính vì vậy, việc phát hiện polyp túi mật chủ yếu là nhờ vào các phương tiện hình ảnh học như siêu âm, siêu âm nội soi, chụp cắt lớp vi tính và chụp cộng hưởng từ hạt nhân.
4. Khi nào polyp túi mật cần điều trị?
92% polyp túi mật có bản chất lành tính, hoàn toàn có thể chung sống hòa bình với polyp túi mật nên phần lớn người bệnh không cần đến can thiệp gì. Mặt khác, túi mật là một cấu trúc của hệ thống đường dẫn mật, có vai trò tham gia điều hòa bài tiết mật và tiêu hóa thức ăn, do đó, hoàn toàn không thể tùy ý thực hiện cắt bỏ khi chưa có chỉ định đúng đắn.
Ngoài ra, đa số kích thước polyp được mô tả là dưới 10 mm và theo các báo cáo, nếu polyp túi mật có kích thước nhỏ hơn kích thước này trên siêu âm thì hầu hết đều lành tính. Tuy nhiên, ở các bệnh nhân có từ 2-3 polyp trở lên, kích thước polyp lớn hơn 10 mm hoặc các polyp lớn nhanh hay tăng số lượng trong các lần siêu âm kiểm tra sau 3 -6 tháng thì nên được chỉ định phẫu thuật cắt túi mật nội soi, vì theo nhiều nghiên cứu các bệnh nhân này có nguy cơ cao ung thư túi mật– một bệnh lý có tiên lượng rất xấu.
Trong trường hợp polyp túi mật lớn dần lên trên 10mm, có các biểu hiện như đau bụng, nôn ói, nóng sốt tái phát hoặc có những hình ảnh gợi ý tính chất ác như khi thấy polyp có chân lan rộng, hình không đều đặn hay gián tiếp thông qua xét nghiệm máu thì nên sắp xếp phẫu thuật sớm trước khi phát triển thành ung thư thực sự, đặc biệt ở những người trên 50 tuổi.
5. Polyp túi mật khi nào có nguy cơ cao chuyển thành u ác tính?
Polyp túi mật thường phát triển thầm lặng, đôi khi không gây bất kỳ triệu chứng gì cho người bệnh. Bệnh chỉ được phát hiện tình cờ qua khám sức khỏe và siêu âm tổng quát. Nhưng cũng như sỏi mật, polyp túi mật có thể sẽ gây tắc nghẽn làm ứ trệ dịch mật, từ đó gây một số biểu hiện đặc trưng như:
- Đầy chướng, khó tiêu;
- Đau tức mạn sườn phải;
- Người bệnh có thể buồn nôn và nôn, đặc biệt khi ăn thức ăn chiên xào, nhiều cholesterol.
Dù rất hiếm gặp, nhưng khả năng polyp túi mật phát triển thành u ác tính và gây nguy hiểm cho sức khỏe vẫn nằm trong khoảng hơn 8%. Polyp túi mật ác tính thường sẽ có đặc điểm khác biệt rất dễ nhận biết so với lành tính.
Nhiều nghiên cứu cũng đã chứng minh rằng, tuổi tác có liên quan đến việc phát triển polyp thành u ác tính. Theo đó, những trường hợp polyp bất thường, khả năng phát triển ác tính cao như:
- Polyp phát triển nhanh bất thường. Dễ dàng lan rộng hoặc tăng thêm về số lượng cũng như kích thuốc trong thời gian ngắn.
- Polyp phát triển ở người có độ tuổi trên 50.
- Polyp có triệu chứng và gây viêm túi mật thường xuyên.
- Người bệnh viêm xơ tiểu đường mật có polyp túi mật, bất kể kích thước và hình thái.
- Ngoài ra, polyp bất thường, khả năng phát triển ác tính cao, kích thước polyp lớn (hơn 10mm); Polyp kích thước nhỏ, nhưng mọc thành cụm lớn trong túi mật (đa polyp) hoặc một polyp và polyp có chân rộng (polyp không cuống).
6. Khuyến cáo cần thiết cho người bệnh phòng ngừa polyp ác tính
Khi có bất kỳ nghi ngờ polyp là ác tính, cần liên tục theo dõi trong ít nhất 6 tháng sẽ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, không chỉ polyp túi mật mà còn nhiều bệnh nguy hiểm khác. Đặc biệt ở những người có độ tuổi trên 50.
Ngoài việc tuân thủ chỉ định của bác sĩ, người bệnh cần có một chế độ ăn uống giàu chất xơ, ít cholesterol và thường xuyên vận động cơ thể có thể giúp làm chậm sự phát triển về số lượng và kích thước polyp.
Cuối cùng, giữ một tinh thần thoải mái và luôn trang bị đầy đủ kiến thức để chăm sóc sức khỏe và phòng ngừa bệnh, tăng cường chức năng gan mật là cách bảo vệ sức khỏe tốt nhất.
Theo nghiên cứu, tỷ lệ polyp túi mật trong cộng đồng dao động từ 0,03% đến 9%. Nếu so với sỏi túi mật thì polyp túi mật ít gặp hơn sỏi túi mật. Số lượng và kích thước của polyp túi mật cũng khá đa dạng, nhưng thường gặp nhất là có một polyp trong túi mật với kích thước nhỏ hơn 10 mm. Một số người có thể có nhiều polyp trong túi mật hoặc kích thước polyp lên đến 20-40mm, hay vừa có polyp vừa có sỏi túi mật.
Polyp túi mật lành tính chiếm khoảng 92% các trường hợp, gồm có hai loại: u thật như u tuyến, u cơ, u mỡ…; u giả như u cholesterol, u cơ tuyến, viêm giả u… Polyp túi mật ác tính chiếm khoảng 8%, gồm có ung thư tuyến, u sắc tố, di căn ung thư…
V.Medical Channel theo BS Trần Thị Bích